Seljavallalaug

 Ég var í útilegu undir Eyjafjöllum um helgina.  Við fórum í skoðanaferðir í frábæru veðri og m.a. fórum við og skoðuðum Seljavallalaug.  Ég er soddan norðlendingur og er svo lítið á Suðurlandi að ég vissi voða lítið um þessa merkilegu laug.  Við fengum ágætis leiðarvísi að lauginni og vorum svo heppin að það var hópur á leiðinni á undan okkur sem við eltum.  Ef við hefðum ekki haft þau til leiðsagnar þá hefði ég að öllum líkindum snúið við.  Bæði fannst mér lengra að lauginni en ég átti von á frá bílastæðunum og einnig fannst mér leiðin frekar óskýr.  Ég hefði einhvernveginn haldið að það væri kominn meiri troðningur eða stígur að þessari laug.  En hvað veit ég svo sem norðlendingurinn.  Jæja við komumst nú loks að lauginni sem átti að vera lokuð held ég en ofaní og í kring um hana var fullt af fólki í blíðskaparveðri og allt gott með það.  Mér finnst hún frábær þessi laug og var að skoða mannvirkið náttúrulega.  Þá tók ég eftir því að aðeins fyrir neðan laugaveggin var eins og hlaðinn grjótveggur.  Ég fór að spá í það hvort hefði verið gerð hlaðin laug þarna áður en þessi sem nú er var steypt.  

Ég tók mig síðan til eftir að ég kom heim og náði mér í eftirfarandi fróðleik á netinu um þessa laug Seljavallalaug.  Að mestu leiti er þessi fróðleikur stytt endursögn mín úr þessari grein eftir Jón A. Gissurarson um Seljavallalaug, sem  birtist í lesbók Morgunblaðsins 24. apríl 1982.

Í upphafi þessarar aldar voru Eyfellingar allir ósyntir og mun svo hafa verið frá örófi alda. Eyfellingum hefði þó verið ærin nauðsyn að vera syndir. Sjósókn var önnur lífsbjörg fjallamanna, ýmist frá söndum eða úr útverum. Sagnir voru um sjóslys, oftast uppi í landsteinum við útróður og lendingu. Fáein sundtök hefðu oft getað skilið milli feigs og ófeigs. Fráleitt hefðu þessir 27 Austur – Eyfellingar drukknað 1901 rétt upp í landsteinum við Vestmannaeyjar ef syndir hefðu verið.

Haustið 1922 varð breyting hér á. Flestir ungir menn undir Austur-Eyjafjöllum urðu syndir og það á einni viku. Nú var hægt að læra að synda í heitri laug við Seljavelli. Hvatamaður að sundlaugarbyggingu og kennari var Björn Andrésson í Berjaneskoti. Í sláttulok árið 1922 var Björn kominn heim og hugsaði sér til hreyfings. Hann fékk Ólaf Pálsson í Þorvaldseyri í lið með sér í Laugarárgil til þess að meta aðstæður hvort gerlegt væri að búa til sundlaug þar. Þetta var föstudaginn í 23ju viku sumars. Rétt fyrir innan þar sem heitt vatn vellur fram úr hamravegg skagar berggangur út í gilið en í skjóli hans hefur hlaðist upp stórgrýtt eyri. Ekki nær hún alla leið að laugaopum, þar undir svarrar áin bergið með fullum þunga. Birni og Ólafi sýndist grafa mætti fyrir laug í eyrinni og veita heitu vatni í hana í stokkum. Af sinni alkunnu bjartsýni virtist Ólafi það gerlegt á einum degi fengjust allir strákarnir í sveitinni yfir fermingu til þess.

Í bítið næsta laugardag voru 25 komnir inn í Laugarárgil vopnaðir skóflum, hökum, jarnkörlum og hjólbörum. Þótt sleitulaust væri unnið daglangt skall á myrkur áður en verki var lokið. Menn voru þreyttir og vonsviknir. Kurr kom í liðið. Ýmsir töldu best að láta við svo búið standa og aðhæfast ekki meir. Þá talaði Björn til hópsins að ég ætla orðrétt: Húsbændur ykkar hafa gefið ykkur heilan vinnudag frí. Á morgun er sunnudagur og þið sjálfráðir gerðum ykkar. Þið væruð lyddur einar ef þið nenntuð ekki að ljúka verkinu á morgun. Þetta hreif. Daginn eftir var sundlaugarbyggingu lokið og heitu vatni veitt í hana.  

Áframhald seinna.